Στις 31 Οκτωβρίου η γειτονιά των προσφυγικών στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας (Αθήνα) δέχτηκε συντονισμένη επίθεση από μπάτσους και φασίστες την ώρα του δικαστηρίου της χρυσής αυγής, που πραγματοποιείται σε πολύ μικρή απόσταση από τη γειτονιά. Λίγες μέρες πριν, στις 23 Οκτώβρη, φασίστες πραγματοποίησαν μια αποτυχημένη εμπρηστική επίθεση στην κατάληψη Λέλας Καραγιάννη.

Είναι γνωστό και δεν μας προκαλεί καμμία έκπληξη το παρακρατικό έργο των φασιστών, απο την μια σε αγαστή συνεργασία με τους μπάτσους την πέφτουν σε μια γειτονιά της Αθήνας – στα προσφυγικά της Λ. Αλεξάνδρας – μια γειτονιά που μένουν περίπου 500 άνθρωποι ανάμεσά τους μικρά παιδιά, ηλικιωμένοι και άνθρωποι με προβλήματα υγείας. Και από την άλλη συνεχίζουν τις προσπάθειες τρομοκράτησης του κόσμου του αγώνα μέσα από επιθέσεις σε αγωνιστές αλλά και σε δομές αγώνα, όπως στην κατάληψη ΛΚ37. Πρόσφατο είναι και το παράδειγμα της επίθεσης από φασίστες στην κατάληψη προσφύγων και μεταναστών Νοταρά, μια κίνηση συνέχειας μετά από τις εκκενώσεις των τριών καταλήψεων προσφύγων και μεταναστών (Ορφανοτροφείο, Hurriya και Μανδαλίδειο) στην Θεσσαλονίκη τον περασμένο Ιούλιο.

Οι φασίστες, το μακρύ χέρι του κράτους και των αφεντικών, έρχονται πάντα να λειτουργήσουν αντ΄ αυτών, και μέσα από την τρομοκρατία και τον εκφοβισμό, μόνο τους στόχο έχουν τους καταπιεσμένους και εκμεταλλευόμενους. Κατακάθια του συστήματος, πάντα θα γλείφουν τις πατημασιές των αφεντικών τους.

Απέναντι στις κρατικές και παρακρατικές επιθέσεις, ορθώνεται ο κόσμος του αγώνα. Δεν θα υποχωρήσουμε και δεν θα χαρίσουμε ούτε μια σπιθαμή γης στους εχθρούς της ελευθερίας.

 

ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΣΤΗ ΓΕΙΤΟΝΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΩΝ ΣΤΗ Λ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ

ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΛΕΛΑΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

ΑΦΕΝΤΙΚΑ, ΚΡΑΤΟΣ, ΠΑΡΑΚΡΑΤΟΣ ΑΚΟΥΣΤΕ ΤΟ ΚΑΛΑ, ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΤΑΞΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΘΑ ΠΕΡΑΣΟΥΝ ΑΠΟ ΠΑΝΩ ΣΑΣ

Ο ΦΑΣΙΣΜΟΣ ΤΣΑΚΙΖΕΤΑΙ ΣΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ

αναρχική συλλογικότητα ατραπός

Ως συνέχεια των δράσεων αλληλεγγύης στον αναρχικό σύντροφο Θ. Σίψα, που δικάζεται χωρίς κανένα στοιχείο, για την υπόθεση του εμπρησμού της τράπεζας της marfin, καλούμε συγκέντρωση στις 27/10  10.00 στο παράρτημα.

ακολουθεί το κείμενο της συλλογικότητας

ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΣΤΟΝ ΑΝΑΡΧΙΚΟ Θ. ΣΙΨΑ

Μετά από συνεχόμενες αναβολές, στις 19 Σεπτέμβρη ξεκίνησε η δίκη του Θ. Σίψα, ο οποίος κατηγορείται, χωρίς κανένα στοιχείο (εκτός από ένα ανώνυμο γράμμα που εστάλη στην ασφάλεια!), για την υπόθεση του εμπρησμού της τράπεζας marfin και τη δολοφονία 3 εργατών που βρίσκονταν μέσα. Η δεύτερη συνεδρίαση της δίκης έχει οριστεί για την Παρασκευή 14 Οκτωβρίου 2016.

Στις 5 Μάη 2010, ημέρα ψήφισης του 1ου μνημονίου, σε όλες τις μεγάλες πόλεις της ελλάδας πραγματοποιήθηκαν ογκώδεις διαδηλώσεις. Πλήθος κόσμου βρέθηκε στους δρόμους, εκφράζοντας την οργή και την αγανάκτησή του μέσα από επιθέσεις και συγκρούσεις. Όλο αυτό το κλίμα αγωνιστικότητας έφερνε ένα ηχηρό και ελπιδοφόρο μήνυμα αποφασιστικότητας από τα κάτω, και ήταν απότοκο μιας μακράς περιόδου αντίστασης και αγώνα.

Η δολοφονία τριών εργατών την ημέρα εκείνη έδωσε την καλύτερη δυνατή αφορμή στο κράτος για να κατασυκοφαντήσει τους αγώνες, τους αγωνιστές και την γενικευμένη αντίσταση που αναπτυσσόταν την περίοδο εκείνη. Ήδη από το 2009, αμέσως μετά την εξέγερση του 2008, είχε κινήσει σωρεία κατασταλτικών μηχανισμών προς αυτή την κατεύθυνση, και την ημέρα εκείνη κάποιοι έδωσαν στο σύστημα την ευκαιρία που αναζητούσε, σκοτώνοντας κανιβαλικά εργαζόμενους, ανθρώπους με τους οποίους βρισκόμαστε στην ίδια θέση και συνθήκη. Το γεγονός ότι η κυριαρχία (πολιτικοί, μεγαλοεπιχειρηματίες και ΜΜΕ) έσπευσε να φανεί συντετριμμένη και να υπερασπιστεί την αξίας της ζωής τριών εργαζομένων ήταν ένα καλοστημένο θέατρο του παραλόγου, μιας και οι δεκάδες θάνατοι εργατών ετησίως στα εργοτάξια των μεγαλοβιομηχάνων αντιμετωπίζονται ως ατυχήματα και δεν αναφέρονται καν. Στόχος της εκτεταμένης προβολής του συγκεκριμένου συμβάντος ήταν να διαχυθεί ενοχή και φόβος στα κοινωνικά κομμάτια που είχαν επιλέξει να βγουν στο δρόμο για να υπερασπιστούν τη ζωή και την αξιοπρέπειά τους απέναντι στην επέλαση κράτους και κεφαλαίου.

Το γεγονός ότι το κράτος, χωρίς κανένα απολύτως στοιχείο, επέλεξε να στοχοποιήσει αναρχικούς διαδηλωτές για τον εμπρησμό, από τους χιλιάδες που ήταν εκείνη την ημέρα στο δρόμο, αποδεικνύει ότι αποτελεί ζητούμενο η στοχοποίηση του αναρχικού/αντιεξουσιαστικού χώρου. Σε μια ιστορική στιγμή όπου η μαχητικότητα στις διαδηλώσεις αύξανε και διευρυνόταν, η πολιτική υπεράσπιση της κοινωνικής αντιβίας απέναντι στη βία κράτους και κεφαλαίου ως δίκαιης και απαραίτητης για την επιτυχία του αγώνα έπρεπε να στιγματιστεί. Η δίωξη του αναρχικού Θ. Σίψα δεν αφορά στο ίδιο το πρόσωπο του Θοδωρή, αλλά στην πολιτική του ταυτότητα. Σύσσωμη η εξουσιαστική μηχανή έσπευσε να υπογραμμίσει την περιόδο εκείνη το «κακό» που προκαλούν οι μαχητικές διαδηλώσεις από πλευράς των αγωνιζόμενων, χωρίς να γίνεται καμία αναφορά στην καθ΄όλα νόμιμη –νομικά αλλά και στη συνείδησή μας– μονοπωλιακή βία του κράτους και των μηχανισμών του. Την ίδια στιγμή, μέσα από τη δίωξη του Θ. Σίψα στοχοποιείται ο κόσμος του αγώνα γενικότερα. Το μήνυμα που θέλουν να περάσουν, και σε αυτή την περίπτωση, είναι ότι η συμμετοχή σε κινητοποιήσεις αποτελεί δυνητικά ποινικά κολάσιμη πράξη.

Αντιλαμβανόμενοι/ες την ιστορική σημασία αυτής της δικής, εκφράζουμε την αλληλεγγύη μας στον σύντροφο Θ. Σίψα και υπερασπιζόμαστε τους κοινωνικούς και ταξικούς αγώνες για αξιοπρέπεια, χειραφέτηση και ελευθερία.

ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ – ΜΙΚΡΟΦΩΝΙΚΗ, ΠΕΜΠΤΗ 27/10 10:00 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Η ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΟΠΛΟ ΜΑΣ

ΚΑΝΕΝΑΣ ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

Η ΚΡΑΤΙΚΗ ΣΚΕΥΩΡΙΑ ΔΕΝ ΘΑ ΠΕΡΑΣΕΙ

αναρχική συλλογικότητα ατραπός

Την Τρίτη 25 Οκτωβρίου δικάζονται οι σύντροφοι/ισσες που βρίσκονταν στην κατάληψη Μαραγκοπούλειο τα ξημερώματα της 5^ης Αυγούστου 2013, την μέρα που εκκενώθηκαν από το κράτος και τη δημοτική αρχή οι τρεις καταλήψεις που λειτουργούσαν τότε στην Πάτρα: το Παράρτημα, το Μαραγκοπούλειο και  το στέκι Ν. Γκύζη στο ΤΕΙ. Κατά την εκκένωση της κατάληψης του Μαραγκοπουλείου συλλαμβάνονται 5 σύντροφοι/ισσες και προσάγονται 11 αλληλέγγυοι/ες.

Οι εκκενώσεις των καταλήψεων στην Πάτρα αποτελούν κομμάτι μιας σειράς κατασταλτικών μεθοδεύσεων που είχε επιλέξει το κράτος την εποχή εκείνη, προκειμένου να επιβάλει με ωμότητα τη νέα πραγματικότητα. Το κύμα αντίστασης που γεννήθηκε και εξαπλώθηκε μετά την εξέγερση του ’08 αλλά και την ψήφιση των μνημονίων έπρεπε να συνθλιβεί. Με μια σειρά επιχειρήσεων, όπως ο «Ξένιος Δίας» ενάντια στους μετανάστες, η μαζική διαπόμπευση οροθετικών –υποτίθεται– γυναικών, οι απανωτές εκκενώσεις καταλήψεων σε διάφορες πόλεις, αλλά και διώξεις αγωνιστών με στημένα κατηγορητήρια σε δίκες παρωδίες, έδωσαν ηχηρά το μήνυμα ότι το κράτος κινείται οργανωμένα για να επιβάλει τη συνθήκη σύγχρονου ολοκληρωτισμού που βιώνουμε.

Η επιχείρηση μαζικών εκκενώσεων καταλήψεων, και στην Πάτρα αλλά και σε άλλες πόλεις, ήταν, πέρα από μια βίαιη κατασταλτική ενέργεια, μια επίθεση ισχυρού συμβολισμού του κράτους απέναντι σε όσα κοινωνικά κομμάτια είχαν επιλέξει το δρόμο του αγώνα. Μην ξεχνάμε πως από την εξέγερση του 2008 και μετά πολλές καταλήψεις δημιουργήθηκαν για να καλύψουν τις ανάγκες των αγωνιζόμενων κομματιών και να στεγάσουν τις πολυποίκιλες διαδικασίες και δομές που δημιουργήθηκαν (πολιτικές διαδικασίες, αυτοοργανωμένες ομάδες υγείας, σίτισης, συλλογικής έκφρασης κ.ά.), οι οποίες προσπαθούσαν να αυτονομηθούν από την κεφαλαιοκρατική εξάρτηση της κοινωνίας. Το κίνημα του ’08 –’09 έδειξε ξεκάθαρα τόσο τις προθέσεις όσο και την προοπτική του. Ήταν μια γενικευμένη κίνηση από τα κάτω, που έβαζε τόσο σε επίπεδο καθημερινότητας όσο και κεντρικής πολιτικής σκηνής στοιχεία ριζοσπαστικά, εξ ορισμού δηλαδή απειλητικά για την κυριαρχία. Συνεπώς, η κίνηση του κράτους ενάντια σε ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία του κινήματος της περιόδου εκείνης στόχευε στις ανταγωνιστικές κοινωνικές σχέσεις που αναπτύσσονταν εκεί και στο μήνυμα αγωνιστικότητας που εξέπεμπαν στον ιστό της πόλης.

Είναι αυτονόητο ότι η σύνδεση των από τα κάτω σε διαδικασίες αγώνα, η χειραφέτηση της κοινωνίας σε επίπεδο καθημερινών αναγκών, η διάχυση εννοιών όπως είναι η αυτοοργάνωση και η αλληλεγγύη, αλλά και το σπάσιμο των επιβαλλόμενων σχέσεων και η δημιουργία πραγματικών σχέσεων, είναι κάτι που πάντα θα προσπαθεί να αποτρέψει η κυριαρχία. Δεν είναι τυχαίο ότι πρόσφατα πραγματοποιήθηκαν εκκενώσεις σε καταλήψεις όπου διέμεναν μετανάστες. Η αδιαμεσολάβητη σύνδεση των πληττόμενων, ντόπιων και μεταναστών, και οι κοινοί τους αγώνες αποτελούν, δυνητικά, έναν εκρηκτικό συνδυασμό για τις υπάρχουσες ισορροπίες.

Σε μια περίοδο όπου δεν υπάρχει άλλος δρόμος να βαδίσουμε πέρα από το δρόμο του αγώνα, αν θέλουμε να μείνουμε όρθιοι απέναντι στην ολοένα και πιο αμείλικτη επίθεση που δεχόμαστε, οφείλουμε να κρατάμε την κινηματική μνήμη ζωντανή. Να υπενθυμίζουμε τη σημασία και την αξία του αγώνα και των εργαλείων του. Να προστατεύουμε με την ενεργή συμμετοχή μας τις πολιτικές διαδικασίες, τις ταξικές και κοινωνικές δομές, τις καταλήψεις, τα στέκια και ό,τι αυτά τα εργαλεία μπορούν να προσφέρουν. Να δημιουργούμε νέα εργαλεία αγώνα, στην κατεύθυνση της κοινωνικής χειραφέτησης,  να παλεύουμε για την ελευθερία και την αξιοπρέπεια.

Την Τρίτη δικάζονται 5 αναρχικοί/ές για την επιλογή τους να αγωνιστούν απέναντι στο υπάρχον εκμεταλλευτικό και καταπιεστικό σύστημα και να υπερασπιστούν τις δομές του αγώνα. Την Πέμπτη δικάζεται ο αναρχικός Θ. Σίψας για την επιλογή του να αγωνίζεται. Στα μάτια της αστικής δικαιοσύνης ο αγώνας είναι ποινικό αδίκημα και εν δυνάμει υπόδικος ο κάθε αγωνιστής. Εμείς, στον αντίποδα, πιστεύουμε ότι το δίκιο το έχουν οι εξεγερμένοι και όσοι αγωνίζονται καθημερινά, σε όλο τον κόσμο, να δομήσουν κοινωνίες ισότητας, αλληλεγγύης και ελευθερίας.

ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΣΤΟΥΣ 5 ΣΥΝΤΡΟΦΟΥΣ ΤΗΣ ΚΑΤΑΛΗΨΗΣ ΜΑΡΑΓΚΟΠΟΥΛΕΙΟ

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΑΓΩΝΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΡΧΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟ

Το παρακάτω κείμενο αποτελεί μέρος της εισήγησης του κύκλου εκδηλώσεων με τίτλο “Το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα” που πραγματοποιήθηκε στον αυτοδιαχειρίζομενο χώρο Επί Τα Πρόσω.

Πρώτες οργανωτικές προσπάθειες ελληνικού προλεταριάτου (πηγή: Γ. Κορδάτος, «Ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος», Ζ’ έκδοση, εκδ. Μπουκουμάνη, σ. 21-26):

Η συγκέντρωση/οργάνωση της εργατικής τάξης δεν έγινε ούτε εύκολα ούτε γρήγορα. Η εργατική επαγγελματική συνείδηση, ενώ αρχίζει να σχηματίζεται από το 1875, αργεί πάρα πολύ να ενοποιήσει τις εργατικές δυνάμεις. Μεσολάβησε μισός αιώνας περίπου από τον καιρό που ιδρύθηκε το πρώτο εργατικό σωματείο ίσαμε το 1918 που ιδρύθηκε η Γενική Εργατική Συνομοσπονδία. Βασικές αιτίες υπήρξαν η έλλειψη μεγάλης βιομηχανίας και ο αργός ρυθμός καπιταλιστικής ανάπτυξης της Ελλάδας.

Ο πρώτος προλεταριακός πυρήνας σχηματίστηκε στη Σύρα (Ερμούπολη), η οποία ίσαμε το 1875 κρατούσε τα πρωτεία στο εμπόριο και στη βιομηχανία. Στη Σύρα ιδρύθηκε το πρώτο εργατικό σωματείο το 1879 από εργάτες του ναυπηγείου Σύρου. Είναι η πρώτη προσπάθεια επαγγελματικής οργάνωσης, κατάργησης του 12ωρου εργασίας, καθορισμού ενός σταθερού ορίου στο ανεβοκατέβασμα των μεροκάματων. Περίπου τον ίδιο καιρό οργανώνονται και οι εργάτες των βυρσοδεψείων.

Στην Αθήνα, το 1882 οι τυπογράφοι ιδρύουν το πρώτο σωματείο τους. Στο καταστατικό τους προβλέπεται η προσφυγή σε γενική ή μερική απεργία και αναφέρονται ως προδότες οι απεργοσπάστες: διαγράφονται από το σωματείο, το όνομά τους δημοσιεύεται στην εφημερίδα του σωματείου και αναρτάται σε μαύρο πίνακα στα γραφεία του σωματείου.

Ωστόσο και οι εργοδότες οργανώνονται, σε αντίδραση των πρώτων βημάτων συνδικαλιστικής οργάνωσης των εργαζομένων. Ο πρώτος εργοδοτικός συνασπισμός ιδρύθηκε στην Αθήνα υπό το όνομα «Ένωσις των εργοστασιαρχών». Η πάλη των τάξεων έχει αρχίσει. Τα πρώτα σωματεία, οι πρώτες αυτές επαγγελματικές ενώσεις, δεν είχαν ούτε κατεύθυνση ούτε ανεπτυγμένη ταξική αλληλεγγύη. Ενεργούσαν καθεμία για λογαριασμό της (συντεχνιακή αντίληψη) και στηρίζονταν σε ένα πνεύμα φιλανθρωπίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι επιφανείς εργοδότες ή αντιδραστικοί δημσιογράφοι διορίζονταν πρόεδροι και γραμματείς στα εργατικά σωματεία. Στα περισσότερα ήταν γραμμένοι προϊστάμενοι και εργάτες μαζί.

Το ξύπνημα, οι πρώτες απεργίες (πηγή: Γ. Κορδάτος, «Ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος», Ζ’ έκδοση, εκδ. Μπουκουμάνη, σ. 35-43):

Λαύριο (μεταλλωρύχοι, τέλη 19ου αιώνα-1906)

Η πρώτη απεργία των μεταλλωρύχων του Λαυρίου έγινε το 1883. Υπάρχουν ελάχιστες πληροφορίες. Η δεύτερη έγινε το 1887. Τα χρόνια εκείνα οι μεταλλωρύχοι δεν ήταν καθόλου οργανωμένοι, ωστόσο τους έσπρωχνε το ταξικό τους ένστικτο μιας και δούλευαν 12-14 ώρες την ημέρα, παίρνανε μεροκάματο πείνας (2-3 δρχ.), ζούσαν σε τρώγλες, κάθε εβδομάδα σκοτώνονταν 2-3 εργάτες από τα φουρνέλα, χωρίς να δίνει πεντάρα τσακιστή η εταιρεία (Σερπιέρης) στις οικογένειές τους για αποζημίωση. Έκρυβαν τα πτώματα και τα έθαβαν κρυφά το βράδυ λακέδες της εταιρείας. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, τα πρώτα αιτήματα ήταν: 1) αύξηση μεροκάματου, 2) να λάβει μέτρα η εταιρεία ώστε να μη σκοτώνονται εργάτες, 3) κατάργηση της δουλειάς τις Κυριακές. Η σημαντικότερη απεργία της εποχής εκείνης σημειώθηκε το 1896 (8-21 Απρίλη). Η εταιρεία προσπάθησε να την αποτρέψει φέρνοντας Ιταλούς και Καρυστινούς εργάτες, σπέρνοντας τη διχόνοια μεταξύ Κρητικών-Μανιατών (τοπικισμός) κτλ, ωστόσο η απεργία ξέσπασε. Η απεργιακή επιτροπή βρίσκεται αντιμέτωπη με τους φύλακες της εταιρείας που τους εμποδίζουν με τα όπλα στο χέρι. Σκοτώνεται ένας εργάτης, ο Καραφλιάς. Η μάχη αρχίζει, οι απεργοί ορμούν και σκοτώνουν όλους τους φύλακες, εκτός ενός. Ορμάνε και παίρνουν όλοι δυναμίτη από τις αποθήκες, η αποθήκη με το μπαρούτι ανατινάζεται, τα γραφεία καίγονται. Χωρίς οργάνωση, χωρίς ηγέτες, οι εργάτες εκδικούνται με επαναστατικά μέσα. Ο Σερπιέρης τρέπεται σε φυγή. Η κρατική τρομοκρατία δεν άργησε να ξεσπάσει: η κυβέρνηση έστειλε ιππικό, μια πυροβολαρχία, ευζώνους. Άρχισαν αμέσως συλλήψεις και ξυλοδαρμοί. Οι απεργοί μετρούσαν δύο νεκρούς και πολλούς τραυματίες, καθώς και 20 συλληφθέντες. Παρ’ όλα αυτά δεν χάνουν το θάρρος τους και κρατούν την απεργία για 15 μέρες, χωρίς να εμφανιστεί ούτε ένας απεργοσπάστης. Μετά από πολλές διαπραγματεύσεις η απεργία λύθηκε με αύξηση μεροκάματου μία πεντάρα, χωρίς δηλ. να αλλάξει κάτι ουσιαστικά. Έως το 1906 οι μεταλλωρύχοι δεν έκαναν άλλη κινητοποίηση. Στην απεργία αυτή μοιράστηκαν σοσιαλιστικές προκηρύξεις, αλλά η ταξική συνείδηση ήταν σε εμβρυώδη κατάσταση.

Η απεργία του 1906 ήταν η τέταρτη σε σειρά. Εκείνο το χρόνο οι μεταλλωρύχοι ίδρυσαν σωματείο, στο οποίο γράφτηκαν αμέσως 5000 άτομα. Ο Σερπιέρης, για να αυξήσει το κέρδος του, έφτιαξε ένα καινούριο μείγμα εκρηκτικών (για να μην πληρώνει φόρο στο τελωνείο για το εισαγόμενο μπαρούτι). Οι τραυματισμοί και οι θάνατοι εργατών αυξήθηκαν. Αιτήματα της απεργίας: αύξηση μεροκάματου, ταμείο συντάξεων, ιατρική περίθαλψη, στέγαση, μέτρα ασφαλείας, 8ωρο. Η κυβέρνηση στέλνει κατευθείαν στρατό και προβαίνει σε λευκά εντάλματα. Η απεργία κρατά 9 ημέρες, ωστόσο εισχωρούν αντεργατικά στοιχεία και διαλύεται. Όχι μόνο δεν κερδίζουν τίποτα αλλά η εταιρεία τους ζητά αποζημίωση. Άλλες απεργίες ακολούθησαν το 1910, 1919 και 1921.

Οι μεγάλες απεργίες στα χρόνια 1908-1918 (πηγή: Γ. Κορδάτος, «Ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος», Ζ’ έκδοση, εκδ. Μπουκουμάνη, σ. 184-205)

Μέσα σε αυτή τη δεκαετία ξέσπασαν σχεδόν σε όλες τις πόλεις της χώρας μεγάλες εργατικές απεργίες. Αν και η συνδικαλιστική οργάνωση ήταν ακόμα σε πρώιμο στάδιο, το προλεταριάτο χρησιμοποίησε το όπλο της απεργίας για να βελτιώσει τους όρους της ζωής του.

Βόλος (καπνεργάτες 1909): Εκεί οργανώθηκαν πρώτοι σε σωματεία οι τυπογράφοι, οι καπνεργάτες και οι τσιγαράδες. Απεργία καπνεργατών 23/2/1909: δούλευαν για ένα κομμάτι ψωμί μέσα σε μπουντρούμια, οι περισσότεροι καταντούσαν φθισικοί. Αρχικά προσπαθούν να συνδιαλλαγούν με τους καπνεμπόρους, αλλά οι συνεννοήσεις ναυαγούν. Στις 2/3/1909 η απεργία εξελίσσεται σε επαναστατική διαμαρτυρία, όταν κυκλοφορεί η φήμη ότι αυξήθηκαν τα μεροκάματα κάποιων εργατών οι οποίοι πήγαν το πρωί για δουλειά. Οι καπνεργάτες εξορμούν στις αποθήκες και εξαναγκάζουν τους απεργοσπάστες να φύγουν, προκαλούν ζημιές στις αποθήκες. Καταφτάνουν χωροφύλακες και στρατιώτες, συλλαμβάνονται απεργοί και πυροβολούν στον αέρα για εκφοβισμό. Οι απεργοί προσπαθούν να πάρουν πίσω τους συλληφθέντες, τρεις εργάτες τραυματίζονται από σφαίρες. Οι καπνεργάτες συνεχίζουν, άλλες συντεχνίες δηλώνουν ότι θα ενισχύσουν τον αγώνα τους. Οι καπνεργάτες υποχωρούν, οι εργάτες δικαιώνονται. Στις 27/3 αποφυλακίζονται οι συλληφθέντες. Καπνεργατική απεργία είχε ξεσπάσει στις 9/3/1909 και στην Καρδίτσα. Και αυτή λύθηκε με επιτυχία.

Όμως μέσα σε ένα χρόνοι οι εργοδότες θέλησαν να επαναφέρουν το παλιό καθεστώς της 12ωρης εργασίας και του μεροκάματου πείνας. Οι εργάτες κατεβαίνουν και πάλι σε απεργία, στις 10/2/1910, για τρεις εβδομάδες και πετυχαίνουν να κρατήσουν όσα είχαν κερδίσει.

Στις αρχές του 1911 ξεσπάει τρίτη καπνεργατική απεργία, ωστόσο, ενώ κράτησε κοντά ένα μήνα, υποχωρούν οι καπνεργάτες αυτή τη φορά. Ζητούσαν 8ωρο, υγιεινά εργοστάσια, ιατρική περίθαλψη κτλ.

Πειραιάς (ναυτοθερμαστές 1910): Παρά την ανάπτυξη της ελληνικής ναυτιλίας, τίποτα δεν έγινε για την καλυτέρευση της ζωής των εργατών που δούλευαν στα εμπορικά καράβια. Μεγάλη καταπίεση, λίγη τροφή, πολλές ώρες δουλειάς. Στην αρχή προσπάθησαν με το καλό να τους δοθεί λίγο φαγητό παραπάνω και να δουλεύουν κάπως λιγότερο, αλλά οι εφοπλιστές δεν άκουγαν τίποτα. Ετοιμάστηκαν να κηρύξουν απεργία ζητώντας τροφή καλή και κανονισμό δουλειάς (καθορισμό ωρών εργασίας). Τα αιτήματα έγιναν «κατ’ αρχήν» δεκτά, υπό τον όρο να διαλύσουν το σωματείο τους. Οι ναυτεργάτες αρνήθηκαν και η απεργία ξέσπασε τον Μάρτη 1910. Πρωθυπουργός την εποχή εκείνη ήταν ο Στ. Δραγούμης, ο ίδιος που αιματοκύλισε στο Κιλελέρ τους αγρότες. Αμέσως θέλησε να δείξει ότι είναι με την πλευρά του νεαρού ελληνικού κεφαλαίου και πήρε μέτρα για το σπάσιμο της απεργίας, στέλνοντας στα δεμένα εμπορικά πλοία ναύτες από το πολεμικό ναυτικό. Τότε αποφάσισαν τα εργατικά σωματεία της Αθήνας να γίνει κοινό συλλαλητήριο για να ενισχύσουν την απεργία των ναυτοθερμαστών του Πειραιά. Στις 9/4/1910 ανέβηκαν στην Αθήνα κοντά 2000 απεργοί και ενώθηκαν με 1000 περίπου εργάτες αθηναίους. Κατευθύνονται έξω από το σπίτι του Δραγούμη. Αυτός επιφυλάσσεται και καλά να απαντήσει αύριο, οι απεργοί μανιάζουν, η αστυνομία καλεί χωροφύλακες και στρατό, κάτι που ερεθίζει περαιτέρω τους εργάτες. Ένας απεργός αρπάζει από τα χέρια ενός χωροφύλακα το γκρα, ακολουθούν κι άλλοι, ρίχνουν πέτρες στο σπίτι του Δραγούμη. Ο πρωθυπουργός βλέποντας το μανιασμένο πλήθος δηλώνει ότι δέχεται τα αιτήματα των απεργών και ότι θα διατάξει να αποσυρθούν οι ναύτες του πολεμικού ναυτικού.

Πειραιάς (τσιγαράδες 10/5/1910): Ο Βάρκας καταργεί τα χειροποίητα τσιγάρα και φέρνει σιγαροποιητικές μηχανές, αρκετοί εργάτες μένουν στο δρόμο. Και άλλοι καπνοβιομήχανοι σκοπεύουν να κάνουν το ίδιο. Στις 17/5 οι απεργοί τσιγαράδες κάνουν έφοδο και σπάνε τις μηχανές των εργοστασίων. Για 2-3 μέρες ο Πειραιάς και η Αθήνα στρατοκρατείται υπό τον φόβο νέων ταραχών. Ακολουθώντας την ανάλυση του Γκραβ και άλλων αναρχικών, πίστεψαν ότι εχθρός δεν είναι η καπιταλιστική τάξη αλλά η τεχνολογική εξέλιξη και, όπως συνέβη κι αλλού, τα έβαλαν με τα άψυχα μηχανήματα. Τέτοιες αντιλήψεις είναι καταδικασμένες σε αποτυχία, διότι εχθρός του εργάτη είναι ο εκμεταλλευτής εργοδότης του και εχθρός της τάξης του ο καπιταλισμός, και όχι η τεχνολογική εξέλιξη.

Αθήνα (τραμβαγέρηδες=τροχιοδρομικοί 1911): Το σωματείο των τραμβαγέρηδων ιδρύθηκε το 1909. Τον ίδιο κιόλας χρόνο κατέβηκε σε απεργία ενάντια στις αυθαιρεσίες της Εταιρείας Τροχιοδρόμων, τα χαμηλά μεροκάματα, τις πολλές ώρες δουλειάς (15 ώρες +), το γεγονός ότι τους έβαζαν να κάνουν αγγαρείες στα σπίτια των μεγαλοϋπαλλήλων της εταιρείας. Κατάφεραν να κερδίσουν 10ωρο και κανονισμό μισθολογίου, με τίμημα το θάνατο ενός εργάτη. Ωστόσο χρειάστηκε δεύτερη απεργία πολύ σύντομα για να διατηρήσουν ό,τι είχαν κερδίσει. Δύο χρόνια μετά, το 1911, η εταιρεία αποφασίζει να διαλύσει το δραστήριο σωματείο. Οι εργάτες απαντούν με απεργία στις 21/1, η κίνηση σταματά ολότελα. Την τρίτη μέρα η εταιρεία προσπαθεί να βάλει μπροστά κάποια τραμ με απεργοσπάστες, ωστόσο οι απεργοί είχαν ενημερωθεί και είχαν από το πρωί μπλοκάρει το αμαξοστάσιο μαζί με τις γυναίκες και τα παιδιά τους. Η κυβέρνηση στέλνει στρατό, αλλά οι απεργοί μένουν στη θέση τους. Την επομένη έρχεται μια ομάδα σοσιαλιστών τσιγαράδων και αρβυλοεργατών σε ταξική αλληλεγγύη. Ενώ ο Βενιζέλος δέχεται πιέσεις από τον Τύπο και τους μεγαλοαστούς να δράσει δυναμικά, ο ίδιος επιλέγει να χτυπήσει με πλάγιο τρόπο την απεργία. Στέλνει τον Θεοδωρόπουλο να βρει τους απεργούς και να δώσει υποσχέσεις. Οι απεργοί παρασύρονται και εμπιστεύονται στον Θεοδωρόπουλο να μεσολαβήσει στις διαπραγματεύσεις με την εταιρεία και την κυβέρνηση. Ο Βενιζέλος είναι κατηγορηματικός: πρώτα πρέπει να σταματήσει η απεργία και μετά θα ασκήσει δήθεν όλη την επιρροή του για να γίνουν δεκτά τα αιτήματα προς την εταιρεία. Οι απεργοί αντιδρούν και εκδίδονται άμεσα πολλά εντάλματα για συλλήψεις. Μεσάνυχτα, πολύ κρύο, χιόνι, αλλά οι απεργοί παραμένουν στις θέσεις τους. Πέφτουν πυροβολισμοί από τους χωροφύλακες, οι απεργοί χτυπάνε την καμπάνα και σημαίνουν συναγερμό. Η Πειραιώς γεμίζει με κόσμο, φωνές. Η μάχη αρχίζει, στήνονται οδοφράγματα. Ζήτω η απεργία, ακούγεται από τη μία, πυρ, από την άλλη. Οι απεργοί περικυκλώνονται από το στρατό, ωστόσο ανταποδίδουν τα πυρά. Σπάνε τον κλοιό και τραβούν για τα γραφεία του σωματείου τους. Τότε το ιππικό κάνει επέλαση. Μετά από σθεναρή αντίσταση υποχωρούν, μα δεν παραδίδονται. Αρχίζει το κυνηγητό και οι συλλήψεις. Η απεργία λύνεται την επόμενη μέρα, στις 26/1. Κανένας απεργός δεν απολύεται, από την άλλη ούτε και οι απεργοί καταφέρνουν να πετύχουν τις διεκδικήσεις τους. Ουσιαστικά δεν νικάει κανείς, ωστόσο είναι ένα βάφτισμα στους ταξικούς αγώνες. Υπό την πίεση της εταιρείας, το σωματείο φαινομενικά διαλύεται κάποια στιγμή αργότερα, αλλά ξανασυστήνεται μυστικά. Το 1913, όταν ξεσπάει εκ νέου απεργία, η εταιρεία καταφέρνει να την σπάσει χρησιμοποιώντας την προδοσία.

Καβάλα (καπνεργάτες 1914, εξελίχτηκε σε παγκαπνεργατική σε όλη τη Μακεδονία). Τον Μάρτη 1914 ξεσπά μεγάλη καπνεργατική απεργία στην Καβάλα. Σε λίγο εξαπλώνεται και στη Θες/νίκη και στην υπόλοιπη Μακεδονία. Κρατάει 8 ημέρες. Οι απεργοί χτυπιούνται με έφιππους χωροφύλακες στους δρόμους και έξω από τις καπναποθήκες. Μπροστά στη συνοχή και τη μαχητικότητα των εργατών, οι καπνέμποροι υποχωρούν και δέχονται όλα τα αιτήματα των απεργών. Η επιτυχία της παραπάνω απεργίας είχε ως αποτέλεσμα να ενωθούν τα δύο καπνεργατικά σωματεία που υπήρχαν τότε στη Θεσσαλονίκη και να δημιουργηθούν στέρεοι δεσμοί αλληλεγγύης ανάμεσα στους καπνεργάτες. Τα Σοσιαλιστικά Κέντρα Αθήνας-Πειραιά καταγγέλλουν γραπτώς την καταστολή που δέχτηκαν οι απεργοί και, μεταξύ άλλων, αποφασίζουν με ψήφισμα να τους στείλουν χρηματική βοήθεια και….200 μανιφέστα Μαρξ και Έγκελς.

Σέριφος (μεταλλωρύχοι 1916): Ανήκει στη σειρά των απεργιών που τις χαρακτηρίζει το αυθόρμητο ξέσπασμα και όχι η συνειδητή ταξική αντίληψη. Ξέσπασε τον Αυγ. 1916 και θυμίζει τις απεργίες του Λαυρίου την περίοδο 1885-1906. Οι εργάτες των μεταλλείων Μεγάλου Λειβαδίου στη Σέριφο ίσαμε το 1916 ήταν εντελώς ανοργάνωτοι. Τον Ιούνιο 1916 αποφάσισαν να οργανωθούν και να ιδρύσουν επαγγελματικό σωματείο. Κάλεσαν επί τούτου τον εργάτη Κ. Σπέρα από την Αθήνα να τους βοηθήσει. Όταν ολοκληρώθηκε η προεργασία, η οργανωτική επιτροπή κάλεσε τους εργάτες σε γενική συνέλευση να εγκρίνουν το καταστατικό. Στις 24/7 η γενική συνέλευση των 460 μεταλλωρύχων εγκρίνει ομόφωνα το καταστατικό και τη δημιουργία ταμείου αλληλοβοήθειας. Στην ίδια συνέλευση αποφασίστηκε να ζητήσει η προσωρινή επιτροπή από την εταιρεία να δεχτεί κάποια αιτήματα. Η εταιρεία, αντί να απαντήσει στο έγγραφο υπόμνημα, σταμάτησε τις δουλειές προκειμένου να αναγκάσει τους εργάτες να υποκύψουν μπροστά στο φάσμα της πείνας. Τον Αύγουστο ξεσπάει απεργία. Για 15 μέρες καταργείται κάθε μορφή εξουσίας στο νησί, εκλέγονται επιτροπές από εργάτες και κατοίκους που έχουν ενωθεί με τους απεργούς. Ύστερα από λίγες μέρες στάλθηκε στρατός στη Σέριφο, καταφθάνει επίσης ο υπομοίραρχος Χρυσάνθου που απευθύνεται με βρισιές και απειλές στην επιτροπή των απεργών. Η προκλητική του στάση εξαγριώνει τους απεργούς, και σύντομα ξεσπά αιματηρή μάχη μεταξύ απεργών και χωροφυλακής. 34 απεργοί τραυματίζονται και 4 σκοτώνονται. Από τους αστυνομικούς σκοτώνονται 3 και τραυματίζονται 20. Οι «υπεύθυνοι» συλλαμβάνονται και δικάζονται, ωστόσο οι απεργοί έχουν κερδίσει το 8ωρο.

Προσπάθειες για τη συγκρότηση ενός κεντρικού συνδικαλιστικού οργάνου (πηγή: Γ. Κορδάτος, «Ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος», Ζ’ έκδοση, εκδ. Μπουκουμάνη, σ. 267-8)

Η ίδρυση της Πανελλήνιας Εργατικής Ομοσπονδίας τον Δεκ. 1911, με πρωτοβουλία του Εργατικού Κέντρου Αθήνας, ήταν η πρώτη απόπειρα για τη συνένωση όλων των εργατικών οργανώσεων της χώρας σε μια κεντρική συνδικαλιστική οργάνωση. Η προσπάθεια αυτή απέτυχε και η Πανελλήνια Εργατική Ομοσπονδία περιορίστηκε στα χαρτιά και στις σφραγίδες, και έσβησε σιγά σιγά κάτω από την αδιαφορία των εργατικών οργανώσεων. Από την ίδρυσή της κιόλας είχε μέσα της το σαράκι του μαρασμού. Αποκλείστηκαν από το ιδρυτικό της συνέδριο οι σοσιαλιστές, ενώ αντίθετα πήραν μέρος ακόμα και «προσωπικότητες» των εργοδοτών.

Άλλη μια τέτοια απόπειρα έγινε το 1914, αμέσως μετά τους βαλκανικούς πολέμους. Την πρωτοβουλία την πήραν οι οργανωμένοι καπνεργάτες, οι οποίοι κάλεσαν στην Αθήνα μια συνδιάσκεψη με αυτό το σκοπό. Εκεί πάρθηκαν μεν αποφάσεις, αλλά δεν μπόρεσαν να εφαρμοστούν. Οι συνθήκες δεν ήταν ώριμες για μια κεντρική συνδικαλιστική οργάνωση.

Τρίτη απόπειρα έγινε το 1916, με πρωτοβουλία του Εργατικού Κέντρου Πειραιά. Ούτε αυτή πέτυχε.

Παράλληλα με τις προσπάθειες συνένωσης συνδικαλιστικών εργατικών οργανώσεων εκδηλώθηκαν προσπάθειες για την ενοποίηση σοσιαλιστικών ομάδων.

Ίσαμε το 1916 η συνδικαλιστική οργάνωση του ελληνικού προλεταριάτου είχε προχωρήσει με πολύ αργό ρυθμό. Στο βαθμό που μπορούμε να εμπιστευτούμε τα στατιστικά στοιχεία της εποχής, τα εργατικά σωματεία σε όλη την Ελλάδα το 1917 δεν ήταν περισσότερα από 200. Το 1918 γίνονται 320, αντιπροσωπεύοντας κάπου 100,000 εργάτες. Ο αριθμός δεν είναι μικρός για μια χώρα κατά βάση αγροτικά, αλλά η εργατική τάξη δεν έπαιξε την περίοδο αυτή το ρόλο που έπρεπε στην πολιτική ζωή της χώρας. Η αιτία είναι πως μονάχα ένα μικρό ποσοστό από τους εργάτες είχε διαμορφώσει ταξική συνείδηση, ενώ η πλειοψηφία ακολουθούσε τα αστικά κόμματα.

(πηγή: Γ. Κορδάτος, «Ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος», Ζ’ έκδοση, εκδ. Μπουκουμάνη, σελ. 289-293)

Με το ξέσπασμα του Α’ Π.Π. οι εργάτες, όπως και αγρότες και μικροαστοί, παρασύρθηκαν από την πολιτική ουδετερότητα των αντιβενιζελικών (η οποία δεν ήταν βέβαια πολιτική ενάντια στον πόλεμο, αλλά φιλογερμανική) και ψήφισαν τους αντιπάλους του Βενιζέλου, τους κωσταντινικούς. Μεγάλη ευθύνη γι’ αυτό πέφτει στους ώμους των ελλήνων σοσιαλιστών που δείξανε παθητική στάση. Τα εργατικά σωματεία από την αρχή του πολέμου έως το 1917 αντανακλούν την κόντρα βενιζελικών-αντιβενιζελικών. Ωστόσο μια σειρά σημαντικών γεγονότων (χωρισμός κράτους σε βενιζελικό-φιλοανταντικό και κωνσταντινικό-φιλογερμανικό, η επιστράτευση, η εισβολή γερμανών-βουλγάρων στην Αν. Μακεδονία κτλ) είχαν μεγάλο αντίκτυπο στην εργατική τάξη. Το έδαφος γίνεται πιο πρόσφορο για τη σοσιαλιστική ιδεολογία, προπαντός στα αστικά κέντρα. Βεβαίως σημαντικό ρόλο έπαιξε και η Οκτωβριανή Επανάσταση, η οποία είχε ως αποτέλεσμα ο σοσιαλισμός σε όλες τις χώρες να σημειώσει άνοδο και να ασκήσει βαθιά επίδραση.

Ίδρυση ΓΣΕΕ (πηγή: Wikipedia)

Η ΓΣΕΕ ιδρύθηκε το 1918 μετά από συνέδριο που έγινε τον Οκτώβριο (21-28) του ίδιου έτους στην Αττική. Αναφέρεται ότι σε αυτό το πρώτο και καθοριστικό συνέδριο συμμετείχαν «214 σωματεία με 180 αντιπροσώπους που αντιπροσώπευαν 65.000 οργανωμένους εργάτες». Πρώτος γενικός γραμματέας της εξελέγη ο Ευάγγελος Μαχαίρας, που υποστήριζε το Βενιζελικό κόμμα, το οποίο είχε και την εξουσία στη διοίκηση. Πέρα από τους βενιζελικούς, άλλες κυρίαρχες τάσεις στο πρώτο συνέδριο ήταν οι σοσιαλιστές και οι αναρχοσυνδικαλιστές. Αμέσως μετά πραγματοποιήθηκε το πρώτο πανελλήνιο σοσιαλιστικό συνέδριο (Νοεμ. 1918) το οποίο έληξε με την ίδρυση του ΣΕΚΕ (Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας), προδρόμου του ΚΚΕ.

(πηγή: Α. Στίνας, «Αναμνήσεις», εκδ. ύψιλον, σελ. 27)

Το ιδρυτικό συνέδριο της ΓΣΕΕ, όπως και του ΣΕΚΕ, πραγματοποιήθηκαν κάτω από συνθήκες τρομοκρατίας και στρατιωτικού νόμου. Ο Βενιζέλος όχι μόνο τα επέτρεψε αλλά παρείχε και κάθε ευκολία, γιατί υπολόγιζε να τα χρησιμοποιήσει για τους δικούς του σκοπούς. Στα δύο αυτά ιδρυτικά συνέδρια δεν προηγήθηκε καμία σοβαρή συζήτηση πάνω σε αρχές και σκοπούς. Τα μόνα εμπόδια που έπρεπε να υπερπηδηθούν ήταν προσωπικές διαφορές ανάμεσα σε παράγοντες. Στο συνέδριο της ΓΣΕΕ πήραν μέρος 200 περίπου αντιπρόσωποι, αντιπροσωπεύοντας 70-80,000 εργάτες. Δίχως σοβαρές αντιρρήσεις αναγνωρίζεται από το συνέδριο η αρχή της πάλης των τάξεων (δηλ. ότι οι εργάτες αποτελούν ξεχωριστή και αντίθετη από τους καπιταλιστές τάξη και ότι θα υπερασπιστούν τα συμφέροντά τους με πάλη και όχι με συνεργασία με αυτούς). [Σημειώνεται ότι εκείνη την εποχή στα πρώτα άρθρα πολλών καταταστατικών συνδικάτων γραφόταν ότι η σημαία του συνδικάτου είναι η κόκκινη σημαία της παγκόσμιας εργατικής τάξης και επίσημη γιορτή η διεθνής κόκκινη Πρωτομαγιά.] Η μεγάλη πλειοψηφία στο συνέδριο κάνει επίσης δεκτή την αρχή ότι τα συνδικάτα πρέπει να μείνουν έξω από κάθε αστική επιρροή. Αυτό μάλλον είχε την έννοια ότι οι εργάτες πρέπει να δημιουργήσουν δικό τους πολιτικό κόμμα. Ενάντια σε αυτή την αρχή αντέδρασε πολύ έντοντα μια μικρή ομάδα αναρχοσυνδικαλιστών από τους Σπέρα, Κουχτσόγλου, Φανουράκη που υποστήριξε ότι το συνδικαλιστικό κίνημα πρέπει να προφυλάξει τον εαυτό του όχι μόνο από την αστική επιρροή αλλά επίσης από την πολιτική επιρροή σοσιαλιστικών και κομμουνιστικών κομμάτων. Η πρώτη εκτελεστική επιτροπή απαρτίζεται και από φιλελεύθερους, και αναπόφευκτα πολύ γρήγορα διασπάται.

Το δεύτερο συνέδριο της ΓΣΕΕ έγινε στην Αθήνα τον Σεπτέμβρη του 1920. (Ήταν αυτό που καλέστηκε από μέλη του ΣΕΚΕ, ενώ οι βενιζελικοί είχαν καλέσει συνέδριο στον Πειραιά. Η μεγάλη πλειοψηφία των συνδικάτων πήγε στην Αθήνα, οπότε αυτό το συνέδριο αναγνωρίστηκε για συνέδριο της ΓΣ). Σε αυτό υπάρχουν πλέον δύο τάσεις: η μεγάλη πλειοψηφία (μέλη και οπαδοί του ΣΕΚΕ) και μια μικρή αναρχοσυνδικαλιστική ομάδα (Σπέρας κτλ). Αυτό το συνέδριο αναγνώρισε το ΣΕΚΕ σαν τον μοναδικό πολιτικό εκπρόσωπο της εργατικής τάξης και αποφάσισε την αμοιβαία αντιπροσώπευση στα κεντρικά και τοπικά όργανα (δηλ. στις συνεδριάσεις της ΚΕ του ΣΕΚΕ να συμμετέχει αντιπρόσωπος της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΓΣΕΕ και τούμπαλιν, το ίδιο και στις επαρχίες, ανάμεσα στα Εργατικά Κέντρα και στις περιφερειακές κομματικές οργανώσεις). Εναντίον αυτής της απόφασης μίλησε με πείσμα και σφοδρότητα ο Σπέρας, ο οποίος υποστήριξε την αυτονομία του συνδικαλιστικού κινήματος και με επιμονή στάθηκε στους κινδύνους που απειλούν την εργατική τάξη από αυτή την ουσιαστικά κηδεμονία της από το ΣΕΚΕ.

Στο δεύτερο συνέδριο του ΣΕΚΕ (Απρ. 1920) αποφασίζεται η προσχώρηση στην Κομμουνιστική Διεθνή. Τότε προστίθεται στον τίτλο το κομμουνιστικό, πλάι στο σοσιαλιστικό-εργατικό (δηλ. ΣΕΚΕ(Κ)).

(πηγή: Wikipedia)

Στο τρίτο συνέδριό του, το Νοέμβρη του 1924, το ΣΕΚΕ(Κ) – ΣΕΚΕ(Κομουνιστικό) – μετονομάστηκε σε «ΚΚΕ (ΕΤΚΔ) (Ελληνικό Τμήμα Κομμουνιστικής Διεθνούς)» και αποδέχτηκε πλήρως τους όρους και τις αποφάσεις της ΚΔ, αρχίζοντας μια διαδικασία προσαρμογής του χαρακτήρα του στα πρότυπά της, που ονομάστηκε «μπολσεβικοποίηση». Η νέα ηγετική ομάδα θα προβεί στη διαγραφή των μελών της ιδρυτικής γενιάς του ΣΕΚΕ (Αβραάμ Μπεναρόγια, Νίκος Δημητράτος, κ.ά.) χαρακτηρίζοντάς τους οπορτουνιστές. Ένα χρόνο νωρίτερα, το 1923, μια ομάδα μελών του ΣΕΚΕ που συντάχθηκε αργότερα με το διεθνές τροτσκιστικό ρεύμα αποχώρησε δημιουργώντας την ομάδα των Αρχειομαρξιστών. Ονομάστηκαν έτσι επειδή εξέδιδαν το περιοδικό “Αρχείον Μαρξισμού”.

Φεντερασιόν (πηγή: Γ. Κορδάτος, «Ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος», Ζ’ έκδοση, εκδ. Μπουκουμάνη, σ. 236-258):

Η Θεσσαλονίκη είχε μακρά σοσιαλιστική παράδοση. Ακολουθεί μια σύντομη ανασκόπηση της ίδρυσης της Φεντερασιόν, η οποία από το 1913 έως το 1918 παίζει σπουδαίο ρόλο στο εργατικό κίνημα.

Η ίδρυση της Φεντερασιόν σχετίζεται με τη νεοτουρκική επανάσταση (1908) που οργανώθηκε και ξέσπασε στη Θες/νίκη. Οι πολιτικές ελευθερίες που προκύπτουν από το κίνημα των νεότουρκων αφενός ξυπνούν στις εθνικές μειονότητες το αίσθημα της ανεξαρτησίας, αφετέρου ξυπνάνε και το εργατικό στοιχείο. Εκείνο το διάστημα άρχισαν να γίνονται εργατικές διαδηλώσεις, με νταούλια και ζουρνάδες, καθώς και απεργίες στις οποίες οι εργάτες όλων των εθνικοτήτων διεκδικούσαν καλύτερες συνθήκες. Οι απεργίες αυτές ήταν αρχικά με μουσική και ζητωκραυγές υπέρ του νεοτουρκικού κομιτάτου, το οποίο συγκέντρωνε τη νομοθετική και εκτελεστική εξουσία, και στο οποίο υπέβαλλαν τα αιτήματά τους οι απεργοί. Πότε με υποσχέσεις πότε με κάποια μικρή αύξηση το κομιτάτο εύκολα σταματούσε τις κινητοποιήσεις. Όταν όμως οι απεργοί άρχισαν να γίνονται πιο απαιτητικοί, τότε άρχισε να ενοχλείται από τις απεργίες και πρότεινε στους εργάτες να φτιάξουν «ταμεία αλληλοβοήθειας». Έτσι άρχισαν να ιδρύονται ταμεία, οι έλληνες είχαν το δικό τους, οι εβραίοι και οι τούρκοι το ίδιο. Αυτά τα ταμεία ήταν σαν συντεχνίες, χωρίς καμία επαφή μεταξύ τους. Σιγά σιγά όμως το εργατικό κίνημα αρχίζει να επηρεάζεται από τις σοσιαλιστικές ιδέες και εβραίοι εργάτες προτείνουν την ίδρυση μεικτών, διεθνών σωματείων καθώς και την ίδρυση μιας Πανεργατικής Λέσχης. Μόνο εβραίοι δείχνουν ενδιαφέρον, ιδίως οι έλληνες δεν δίνουν την παραμικρή σημασία.

Σύμφωνα με τις μαρτυρίες του Α. Μπεναρόγια, η κατάσταση άλλαξε όταν ήρθαν στην πόλη κάποιοι Βούλγαροι σοσιαλιστές, οι οποίοι προπαγάνδισαν την ιδέα σύνδεσης όλων των εργατικών δυνάμεων της Θες/νίκης σε μία σοσιαλιστική οργάνωση. Η ιδέα αυτή καρποφόρησε γρήγορα χάρη στην κινητοποίηση εβραίων ως επί το πλείστον. Έμβλημα της λέσχης ήταν ένα χέρι εργάτη που κρατούσε σφυρί. Η λέσχη ανέπτυξε πλούσια δράση και έτσι κατάφερε να αποσπάσει τα ισραηλιτικά εργατικά ταμεία αλληλοβοήθειας από την αστική «Λέσχη των Φίλων». Μιλούσε για την πάλη των τάξεων, το σοσιαλισμό και τη διεθνή οργάνωση των προλεταρίων. Γιόρτασε την Πρωτομαγιά του 1909 δημόσια, κάτι που προκάλεσε μεγάλη αίσθηση στη Θες/νίκη.

Το 1909, με προκήρυξη σε τέσσερις γλώσσες (τουρκικά, ελληνικά, βουλγαρικά και ισπανοεβραϊκά) η Ισραηλιτική Εργατική Λέσχη αναγγέλλει ότι μετατρέπεται σε ισραηλιτικό τμήμα της υπό ίδρυση Σοσιαλιστικής Ομοσπονδίας, και καλεί τους υπόλοιπους σοσιαλιστές να ιδρύσουν τα αντίστοιχα τμήματα ελλήνων, τούρκων, βουλγάρων κτλ. Έτσι ιδρύεται η Σοσιαλιστική Ομοσπονδία ή αλλιώς Fédération Socialiste η οποία συνενώνει τις σοσιαλιστικές δυνάμεις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Με την ίδρυσή της αμέσως προσελκύει τα περισσότερα από τα ταμεία αλληλοβοήθειας τα οποία αναδιοργανώνονται σε επαγγελματικά σωματεία. Διαφορετικές απόψεις για το αν θα έπρεπε αντ’ αυτής να φτιαχτεί ένα ενιαίο σοσιαλιστικό κόμμα (κυρίως από βούλγαρους σοσιαλιστές) απείλησαν την ύπαρξη της Φεντερασιόν. Επίσης ποτέ δεν φτιάχτηκε ελληνικό ή τουρκικό τμήμα. Οι έλληνες εργάτες δεν θέλησαν να δυσαρεστήσουν του ομοεθνείς τους αποχωρώντας από τον Πολιτικό Σύνδεσμο. Μεταξύ άλλων, η Φεντερασίον εξέδωσε την πρώτη σοσιαλιστική εφημερίδα Θες/νίκης «Εφημερίς των Εργατών», αρχικά σε 4 γλώσσες και κατόπιν σε δύο. Επίσης πέτυχε την ένωση κάποιων εθνικών σωματείων σε επαγγελματικά σωματεία.

Υπάρχουν αντικρουόμενες πληροφορίες για το αν η Φεντερασιόν όντως συνδέθηκε με τη Διεθνή ή όχι. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Φεντερασιόν δέχτηκε σφοδρή κριτική, όπως και ο Μπεναρόγιας, από διάφορους σοσιαλιστές για την τακτική της (π.χ. τμηματοποίηση και οργάνωση με βάση την εθνότητα).

Όταν κηρύχτηκε ο βαλκανικός πόλεμος η Φεντερασιόν δημοσίευσε στην Εργατική Αλληλεγγύη μια προκήρυξη που υπέγραφαν όλα τα σοσιαλιστικά κόμματα της βαλκανικής ενάντια στον πόλεμο. Με αφορμή αυτό οι νεότουρκοι σταμάτησαν την κυκλοφορία της, ωστόσο σύντομα εξέδωσε το Αβάντι (από το 1915 καθημερινό σοσιαλιστικό φύλλο στην εβραϊκή γλώσσα).

Με τους βαλκανικούς πολέμους 1912-13 χαλάρωσαν οι σοσιαλιστικές ζυμώσεις της Παλιάς Ελλάδας. Οι περισσότεροι σοσιαλιστές επιστρατεύθηκαν και τα Σοσιαλιστικά Κέντρα ερήμωσαν. Επίσης στην Παλιά Ελλάδα ένα κύμα εθνικισμού παρέσυρε τα λαϊκά στρώματα και την εργατική τάξη. Στη Θες/νίκη, όμως, όπου ο πληθυσμός ήταν ένα μωσαϊκό εθνοτήτων, η σοσιαλιστική προπαγάνδα δεν έπαψε. Η Φεντερασιόν συνέχισε τη δουλειά της, κάτι που της προσέδωσε κύρος.

(πηγή: Α. Στίνας, «Αναμνήσεις», εκδ. ύψιλον, σελ. 42-52)

Όταν η Θες/νίκη εντάχθηκε στο ελληνικό κράτος η Φεντερασιόν πήρε αμέσως πρωτοβουλία για τη συνένωση όλων των σοσιαλιστικών ομάδων της χώρας και τη δημιουργία ενός ενιαίου σοσιαλιστικού κόμματος. Στο ιδρυτικό συνέδριο του κόμματος οι αντιπρόσωποί της στάθηκαν στο κέντρο, ανάμεσα στις αριστερές και δεξιές τάσεις. Η πλειοψηφία των μελών της ήταν τότε εβραίοι εργάτες και διανοούμενοι, επηρεασμένοι από τις ρεφορμιστικές ιδέες της σοσιαλδημοκρατίας και από τις δημοκρατικές παραδόσεις του παλιού εργατικού κινήματος.

Με την δημιουργία του ΣΕΚΕ, η Φεντερασιόν παύει τυπικά να υπάρχει σαν αυτοτελής οργάνωση της εργατικής τάξης. Θα αποτελέσει από εδώ και πέρα το τμήμα Θεσσαλονίκης του ΣΕΚΕ. Έκτοτε άρχισαν να προσχωρούν και αρκετοί έλληνες εργάτες, κυρίως τσιγαράδες και καπνεργάτες. Συνεργάζεται στενά με το Εργατικό Κέντρο Θες/νίκης και εκεί διατηρεί τα γραφεία της.

Θες/νίκη ’20-’21

Τα τέλη του ’20 και αρχές ’21 είχαν συγκεντρωθεί πολλοί κομμουνιστές από άλλες πόλεις στη Θες/νίκη. «Ήταν η καρδιά του κινήματος και μας τραβούσε σαν μαγνήτης», γράφει ο Στίνας. Το κτίριο του Εργατικού Κέντρου κάθε βράδυ πλημμύριζε από εργάτες και παντού ακούγονταν συζητήσεις με πάθος και συντροφικότητα για το κίνημα. Το Αναγνωστήριο ήταν γεμάτο με εργάτες/τριες που μελετούσαν. Σε έναν πίνακα γράφονταν οι νίκες του Κόκκινου Στρατού. Σε όλες τις εβραϊκές συνοικίες υπήρχαν όμιλοι και κάθε βράδυ γίνονται διαλέξεις.

Η ταξική συνείδηση των εργατών της Θες/νίκης ήταν μεγάλη: οι περισσότεροι εργάτες της πόλης ήταν οργανωμένοι σε συνδικάτα. Οι τσιγαράδες και καπνεργάτες ήταν όλοι ενεργά μέλη του συνδικάτου και ακόμα δεν υπήρχε ανάμεσά τους οπαδός αστικού κόμματος, ήταν κομμουνιστές, σοσιαλιστές και αναρχικοί (κυρίως οι τσιγαράδες), αλλά προ παντός εργάτες με υψηλή ταξική συνείδηση και αλληλεγγύη. Υπήρχε τότε μια μεγάλη ανοχή για τις διάφορες τάσεις μέσα στο εργατικό κίνημα και αλληλεγγύη μεταξύ τους, παρά τις διαφωνίες τους, ενάντια στους αστούς/μικροαστούς. Οι εργάτες είχαν εμπιστοσύνη στη διοίκηση του συνδικάτου και πειθαρχούσαν, διότι οι ίδιοι ελεύθερα την είχαν εκλέξει. Για τα σοβαρά ζητήματα αποφάσιζε ούτως ή άλλως η συνέλευση. Το εργατικό κέντρο δεχόταν καθημερινά επιθέσεις από βασιλικούς μπράβους, που περνούσαν με αμάξια, έβριζαν και πυροβολούσαν, αλλά τρέπονταν σε φυγή όταν κατέβαιναν οι εργάτες.

Για να αντιληφθούμε το κλίμα της εποχής, όταν η αγγλική κυβέρνηση υποσχέθηκε στους εβραίους στον Α’ Π.Π. ότι αυτή θα τους αποκαταστήσει στη γη των πατέρων τους, η Συναγωγή της Θες/νίκης κάλεσε τους εβραίους της πόλης να γιορτάσουν. Το απόγευμα όμως μάζες εβραίων εργατών και διανοούμενων κατέκλυσαν τους δρόμους με κόκκινες σημαίες φωνάζοντας: «Όχι στο κράτος του Ισραήλ, αλλά στην παγκόσμια σοσιαλιστική κοινωνία», «Ζήτω η παγκόσμια σοσιαλιστική επανάσταση», «Κάτω ο σιωνισμός». Ένα άλλο περιστατικό: Σε μια προσπάθεια πογκρόμ εναντίον εβραίων, οι σάλπιγγες του Εργατικού σήμαναν συναγερμό και χιλιάδες εργάτες μαζεύτηκαν ευθύς, οπλισμένοι με ό,τι βρήκαν μπροστά τους, και με πανώ «Κάτω τα χέρια από τους εβαίους» κινήθηκαν απειλητικά προς τους πογκρομιστές. Όχι μόνο στη Θες/νίκη αλλά και σε πολλές άλλες χώρες η αναλογία των εβραίων στα σοσιαλιστικά/κομμουνιστικά κόμματα ήταν ασύγκριτα μεγαλύτερη από την αναλογία τους στον γενικό πληθυσμό. Σημειώνεται ότι οι μεγαλύτεροι θεωρητικοί του μαρξισμού, Μαρξ, Λούξεμπουργκ, Τρότσκυ κ.ά. ήταν εβραίοι.

Σημαντικές απεργίες τη δεκαετία του ’20 (πηγή: Α. Στίνας, «Αναμνήσεις», εκδ. ύψιλον, σελ. 36-40)

Το γεγονός ότι ο Βενιζέλος ναι μεν έχασε τις εκλογές του Νοεμβ. 1920 αλλά τον πόλεμο στη Μικρασία τον συνέχισαν οι μοναρχικοί, έχει ως αποτέλεσμα να αρχίσουν να σβήνουν οι αυταπάτες και ο φανατισμός της διάκρισης σε βενιζελικούς και βασιλικούς, διάκριση που τόσο μπέρδευε και δρούσε ανασταλτικά στους ταξικούς αγώνες. Οι μάζες αρχίζουν να συγκεντρώνονται κάτω από τις ταξικές τους σημαίες. Το 1921 είναι πλούσιο σε αγώνες με σαφή ταξικό χαρακτήρα. Σημειώνεται η απεργία των ναυτεργατών: μόλις οι ναυτεργάτες από τα πλοία που έμπαιναν στο λιμάνι του Πειραιά έβλεπαν την ειδική σημαία στα γραφεία της Ναυτεργατικής Ομοσπονδίας ότι είχε κηρυχθεί απεργία έπεφταν στη θάλασσα εγκαταλείποντας το πλοίο πριν ρίξει άγκυρα. Σ’ όλη τη διάρκεια της απεργίας έμεναν στο λιμάνι έτοιμοι να δράσουν αν οι πλοιοκτήτες έφερναν απεργοσπάστες. Στις 15/2 έγινε γενική απεργία με μαχητικές διαδηλώσεις και άγριες συγκρούσεις με την αστυνομία στο Βόλο, οι οποίες κράτησαν δύο μέρες. Πολλά εργοστάσια και καταστήματα καταστράφηκαν από τους διαδηλωτές. Τον ίδιο μήνα οι σιδηροδρομικοί όλης της χώρας κατέβηκαν σε απεργία. Η κυβέρνηση απάντησε με μαζικές συλλήψεις, επιστράτευση και αποστολή στο μέτωπο. Ωστόσο τα μέτρα αυτά είχαν το αντίθετο αποτέλεσμα και η απεργία έληξε με σχετική επιτυχία. Την ημέρα εορτασμού της πρωτομαγιάς στη Θες/νίκη, παρά την απαγόρευση της αστυνομίας, μια αποστολή για το μέτωπο στασίασε και ενώθηκε με τους εργάτες. Συνελήφθησαν και δικάστηκαν σε στρατοδικείο. Τον Μάιο έγινε απεργία των εργατών του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου Αθήνας-Πειραιά. Η κυβέρνηση συλλαμβάνει και στέλενει σε στρατοδικείο πολλούς απεργούς, 11 από αυτούς καταδικάζονται σε 8 χρ. φυλακή και στέλνονται στην Ακροναυπλία. Τον Δεκέμβρη, στην Κέρκυρα, ένα συλλαλητήριο ελαιοπαραγωγών μετρέπεται σε μαχητική αντιπολεμική διαδήλωση. Στρατιώτες ενώνονται με τους εξαγριωμένους αγρότες.

Οι πιο μαχητικοί και πιο καλά οργανωμένοι εργάτες εκείνα τα χρόνια στην Αθήνα και στον Πειραιά ήταν οι ναυτεργάτες, οι μηχανουργοί, οι τσιγαράδες, οι τραμβαγέρηδες, οι τυπογράφοι και οι εργάτες ηλεκτρισμού. Οι τελευταίοι είχαν με μια σειρά επιτυχών απεργιών πετύχει πολύ σημαντικές κατακτήσεις: ψηλά ημερομίσθια, υποφερτές συνθήκες εργασίας, ταμείο αλληλοβοήθειας (για τους ασθενείς) που το χρηματοδοτούσε η εταιρεία, επίσης ο πρόεδρος του συνδικάτου πληρωνόταν από την εταιρεία κανονικά όσο διάστημα απήχε από την εργασία για να εκτελέσει αυτό το καθήκον. Οι απεργίες τους, πάντα απροειδοποίητες, ήταν από τα πιο μεγαλειώδη και συγκλονιστικά γεγονότα της εποχής. Η Αθήνα και ο Πειραιάς βυθίζονταν στο σκοτάδι, τα τραμ και ο ηλεκτρικός σταματούσαν στις γραμμές. Στο εργοστάσιο μπέρδευαν τα καλώδια και τοποθετούσαν πινακίδες με την προειδοποίηση «Προσοχή κίνδυνος θάνατος» ώστε να μην τολμάει απεργοσπάστης να πλησιάσει. Επίσης παρέμεναν στο εργοστάσιο ή στα γραφεία του συνδικάτου έτοιμοι να επέμβουν.

Το 1915, ενώ συνεδρίαζε η Βουλή νύχτα, το συνδικάτο ζητά επίμονα να δει τον Βενιζέλο. Φανερά εκνευρισμένος, αυτός τους λέει ότι απορρίπτονται τα αιτήματα, χωρίς να ξεκινήσει καν η συζήτηση. Αμέσως σβήνουν τα φώτα της Βουλής και όλης της πόλης, οπότε ο πρόεδρος του συνδικάτου βγάζει ένα σπερματσέτο, το ανάβει και λέει: Καθίστε κύριε πρόεδρε να συνεχίσουμε τη συζήτηση. Μόνο όταν τα αιτήματα έγινε δεκτά άναψαν και πάλι τα φώτα.

Κατάρρευση μετώπου στη Μ. Ασία (πηγή: Α. Στίνας, «Αναμνήσεις», εκδ. ύψιλον, σελ. 61-63)

Όταν το μικρασιατικό μέτωπο καταρρέει, επικρατεί οργή και αγανάκτηση παντού. Οι δρόμοι γεμίζουμε με ένοπλους στρατιώτες που δεν πειθαρχούν σε κανέναν, χιλιάδες πρόσφυγες κατακλύζουν τα λιμάνια, τους δρόμους, τις πλατείες. Οι αρχές παραλύουν. Κόκκινες σημαίες εμφανίζονται στους δρόμους. Η κυβέρνηση προσπαθεί να αφοπλίσει τους στρατιώτες, δίνοντάς του απολυτήριο μόνο αφού παραδώσουν το όπλο τους. Από παντού γίνονται εκκλήσεις για πειθαρχία και ενική ενότητα. Για να εξευμενιστεί το πλήθος εκτελούνται 5 υπουργοί και ο αρχιστράτηγος. Το ΚΚΕ γράφει για την υποστολή της σημαίας της πάλης των τάξεων μπροστά στην εθνική συμφορά. Οι μάζες όμως, οδηγούνται από το ταξικό τους ένστικτο και ξεσπάει ένα κύμα απεργιών σε όλη τη χώρα. Οι μερικές απεργίες καταλήγουν στη γενική απεργία του Αυγούστου 1923. Χιλιάδες εργάτες είναι στους δρόμους σε όλα τα βιομηχανικά κέντρα της χώρας. Από τις βίαιες συγκρούσεις με την αστυνομία είναι 11 οι νεκροί και εκατοντάδες οι τραυματίες. Ένα μέρος του στρατού συναδελφώνεται με τους απεργούς, οπότε η κυβέρνηση χρησιμοποιεί τσερκέζους εναντίον των απεργών. Η χώρα κηρύσσεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκη, τα εργατικά συνδικάτα τίθενται εκτός νόμου, η στρατιωτική κυβέρνηση επιβάλλει την τάξη.

Τέλη δεκαετίας ’20 (πηγή: Α. Στίνας, «Αναμνήσεις», εκδ. ύψιλον, σελ. σ.129-132)

Στο διάστημα 1927-28 ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα ήταν η πανελλαδική απεργία των καπνεργατών που κατέληξε σε αιματηρές συγκρούσεις σε όλα τα καπνοβιομηχανικά κέντρα της χώρας. Παντού η αστυνομία χρησιμοποιήσε όπλα κατά των απεργών και σε όλες τις πόλεις υπήρξαν θύματα και κατά μάζες συλλήψεις. Επίσης υπήρξαν μαζικές κινητοποιήσεις δημοσίων υπαλλήλων. Όσον αφορά τη Θες/νίκη, παραμένει η πόλη με το πιο συνειδητοποιημένο και οργανωμένο προλεταριάτο. Οι δέκα χιλιάδες περίπου καπνεργάτες/τριες ήταν όλοι οργανωμένοι. Γερά οργανωμένοι ήταν επίσης οι τροχιοδρομικοί, οι κεραμοποιοί, οι αρτεργάτες, οι μυλεργάτες, οι σιδηροδρομικοί, τα γκαρσόνια. Οι καπνεργάτες και οι τροχιοδρομικοί κατέβαιναν συχνά σε απεργίες, οι οποίες σχεδόν πάντα κατέληγαν σε νίκη χάρη στην οργάνωσή τους (ισχυρές ομάδες περιφρούρησης έξω από τα εργοστάσια κτλ). Οι τροχιοδρομικοί αντιμετώπιζαν τους απεργοσπάστες με καψούλια με δυναμίτη στις ράγες (για να τρομοκρατούνται οι επιβάτες), δύσοσμες αμπούλες μέσα στα τραμ (ώστε να αναγκαστούν να κατέβουν από τη βρόμα) ή ξαπλώνοντας με τις οικογένειές τους στις ράγες.

Δεκαετία του ’30 (πηγή: Α. Στίνας, «Αναμνήσεις», εκδ. ύψιλον, σελ. σ.188-193)

Μια αιφνίδια, εκρηκτική άνοδος του κινήματος σημειώνεται το ΄35-΄36. Πριν ακόμα κλείσουν οι πόρτες των στρατοδικείων, κατόπιν του αποτυχημένου κινήματος των Βενιζελικών στρατιωτικών του ΄35, οι εργαζόμενες μάζες βγαίνουν στο προσκήνιο με δυναμικές απεργίες σε όλη τη χώρα, που συχνά καταλήγουν σε συγκρούσεις με την αστυνομία. Στο Ηράκλειο υπήρξαν νεκροί και ακολούθησε γενική απεργία διαμαρτυρίας για τη σφαγή των εργατών. Τον ίδιο μήνα (Αυγ. ’35) εξεγέρθηκαν οι σταφιδοπαραγωγοί της Πελοποννήσου και κατέβηκαν ένοπλοι σε συλλαλητήρια στις πόλεις. Τον Οκτ. του ’35 κηρύσσεται δικτατορία και επαναφέρεται με ένα δημοψήφισμα παρωδία (97,8% υπέρ της βασιλείας) ο Γεώργιος. Λίγο μετά η ταξική πάλη κάνει μια απότομη άνοδο και φτάνει στο αποκορύφωμά της στις 9 Μαΐου 1936 με ένα κύμα απεργιών σε όλη τη χώρα. Και στις πόλεις και στην ύπαιθρο όλοι είναι στο πόδι.

Θες/νίκη ’36

Στις 9 Μαΐου 1936 στη Θες/νίκη οι από μέρες απεργίες και μικροδιαδηλώσεις καταλήγουν σε μια τρομερά άγρια σύγκρουση με τη χωροφυλακή. Δώδεκα εργάτες νεκροί και 300 τραυματίες. Ωστόσο αυτή η σφαγή είχε το αντίθετο αποτέλεσμα, οι καμπάνες των εκκλησιών σε όλες τις εργατικές συνοικίες χτυπούν καλώντας το λαό να βγει στους δρόμους. Αποσπάσματα στρατιωτών συναδελφώνονται με τις εξεγερμένες μάζες, τα τμήματα χωροφυλακής πολιορκούνται. Οι εργάτες είναι ουσιαστικά κύριοι της πόλης. Η κεντρική απεργιακή επιτροπή είναι η μόνη πραγματική εξουσία στην επαναστατημένη πόλη. Τα πάντα έχουν σταματήσει, όλος ο κόσμος είναι στους δρόμους. Την κηδεία των θυμάτων παρακολουθεί όχι μόνο ο λαός της Θες/νίκης αλλά και αγρότες από τα γύρω χωριά. Η εν ψυχρώ σφαγή της Θες/νίκης ξεσηκώνει κύμα αγανάκτησης σε όλη τη χώρα, σκόρπια τμήματα της εργατικής τάξης κατεβαίνουν αυθόρμητα σε απεργία.

Η διοίκηση της Ενωτικής Γενικής Συνομοσπονδίας¹ δεν καλεί τους εργάτες στο δρόμο, και με το πρόσχημα ότι βρίσκεται σε συνεννόηση με τη ΓΣΕΕ για την από κοινού κήρυξη απεργίας συγκρατεί τις απεργιακές κινητοποιήσεις. Οι δύο διοικήσεις βγάζουν έναν ηττοπαθές ανακοινωθέν και καλούν σε απεργία στις 13/5, αφότου έχει παραλύσει το μαχητικό πνεύμα των μαζών. Στη Θες/νίκη οι εργάτες παραμένουν στους δρόμους, οι απειλές του στρατηγού Ζέππου πέφτουν στο κενό. Τότε, διαπιστώνοντας ότι και οι εργατοπατέρες αποσκοπούσαν και αυτοί σε ειρηνική εκτόνωση της κατάστασης, αλλάζει τακτική. Τους καλεί και τους διαβεβαιώνει ότι θα ικανοποιηθούν όλα τα αιτήματα των απεργών, θα τιμωρηθούν οι χωροφύλακες-δολοφόνοι, θα αποζημιωθούν οι οικογένειες των νεκρών και οι τραυματίες, θα αποφυλακιστούν οι κρατούμενοι κτλ. Οι εργάτες φυσικά δεν τον πίστεψαν, ωστόσο τότε εμφανίστηκε δίπλα στον στρατηγό ο βουλευτής του ΚΚΕ Σινάκος και κάλεσε και αυτός τους εργάτες να διαλυθούν ησύχως, ακολούθησαν οι εκπρόσωποι της Καπνεργατικής Ομοσπονδίας και του Εργατικού Κέντρου. Το πλήθος πειθάρχησε στους «αρχηγούς». Την ίδια νύχτα όλοι οι δρόμοι γέμισαν χωροφύλακες με πολυβόλα. Ακολούθησαν μαζικές συλλήψεις. Τα κρατητήρια γέμισαν από εργάτες. Φυσικά καμία από τις υποσχέσεις του Ζέππου δεν τηρήθηκε.

Από εδώ και πέρα το κίνημα πήρε απογοητευμένο τον κατήφορο. Έτσι προετοιμάστηκε και το κοινωνικό έδαφος για τη δικατορία της 4^ης Αυγ. Στις 3 Αυγ. η Ενωτική Γενική Συνομοσπονδία και η ΓΣΕΕ καλούν τους εργάτες σε γενική απεργία για τις 5 Αυγούστου εναντίον της απειλούμενης διάλυσης των εργατικών συνδικάτων. Στις 4 Αυγ. ο Ριζοσπάστης καταγγέλλει ότι εντός της ημέρας ο Μεταξάς θα κυρήξει δικτατορία. Η δικτατορία επιβλήθηκε χωρίς καμία αντίδραση. Παρά την εντολή των δύο συνομοσπονδιών για γενική απεργία, κανείς εργάτης δεν απεργεί.

Δεν ξεχνάμε τη δολοφονία του Α. Γρηγορόπουλου −όπως και κανένα θύμα κρατικής και παρακρατικής βίας−, όπως επίσης δεν ξεχνάμε τη δυναμική των ημερών της εξέγερσης του Δεκέμβρη ’08. Οι εμπειρίες, τα βιώματα και η παρακαταθήκη που άφησε η εξέγερση αυτή, η εξέγερση της δικής μας γενιάς, ας μας θυμίζει τις εκρηκτικές δυνατότητες που γεννιούνται όταν ο κόσμος αποφασίζει να αντιδράσει απέναντι στην κρατική αυθαιρεσία και να δημιουργήσει από τα κάτω δομές και διαδικασίες που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες και τις επιθυμίες του.

Ο Δεκέμβρης του ’08 ήταν μια εξέγερση που απλώθηκε σε λίγες ώρες πανελλαδικά και κατέβασε στο δρόμο με πρωτοφανή μαζικότητα και μαχητικότητα ένα ετερόκλητο αλλά πολύ αποφασισμένο πλήθος. Η απήχησή του ήταν παγκόσμια. Βρισκόμαστε ακόμα στις απαρχές της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, ωστόσο οι πρώτες εξαγγελίες σημαντικών περικοπών έχουν κιόλας γίνει, ενώ η ανεργία βρίσκεται ήδη σε ψηλά επίπεδα. Καθώς η φούσκα της καταναλωτικής ζωής σκάει βίαια και η ψευτοέπαρση για τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων και το Euro καταλαγιάζει, τα μαύρα σύννεφα είναι πιο ορατά. Κόσμος ξεχύνεται αυθόρμητα στους δρόμους εκδηλώνοντας αρχικά την οργή του για την αστυνομική βία (οι πρώτες επιθέσεις ήταν σε αστυνομικά τμήματα). Σύντομα όμως φαίνεται ότι παραμένει στο δρόμο εκφράζοντας βαθύτερες ανησυχίες για τα αδιέξοδα της εποχής μας: Την τυραννία του καπιταλισμού (βλ. επιθέσεις σε τράπεζες και Τειρεσία), τη συνολικότερη κρατική καταπίεση (βλ. επιθέσεις σε εφορίες και υπουργεία, καταλήψεις κρατικών κτηρίων), το ξεπούλημα του συνδικαλισμού (βλ. κατάληψη σε ΓΣΕΕ και ΕΣΗΕΑ), την εμπορευματοποίηση της τέχνης (βλ. κατάληψη Λυρικής Σκηνής), τη φτώχεια και τους ταξικούς διαχωρισμούς (βλ. απαλλοτριώσεις μαγαζιών και σούπερ μάρκετ). Μια σειρά από συνελεύσεις, δομές και καταλήψεις γεννιούνται, κάποιες από αυτές με διάρκεια πολλών χρόνων.

Η δυναμική του Δεκέμβρη, όμως, φάνηκε εξίσου έντονα στις απεργιακές πορείες και στις κινητοποιήσεις ενάντια στα μνημόνια τα επόμενα 3 χρόνια. Κυρίως από το 2010 έως τις αρχές του 2012 είδαμε επανειλημμένως κοινωνικά κομμάτια να κατεβαίνουν αποφασισμένα να συγκρουστούν και να περιφρουρήσουν την παρουσία τους στο δρόμο. Και δεν μιλάμε ούτε για νέους ούτε για συγκεκριμένους πολιτικούς χώρους μόνο, μιλάμε για μαζική και κοινωνικά διευρυμένη –και γι’ αυτό επικίνδυνη για την κυριαρχία– αντίσταση. Η αγωνιστική αυτή στάση ανάγκασε το κράτος να αναβαθμίσει σημαντικά σε αριθμό, αρμοδιότητες και εξοπλισμό τις δυνάμεις καταστολής. Πέρα από τη μαχητικότητα, ο Δεκέμβρης άφησε ως παρακαταθήκη και έναν οίστρο δημιουργικότητας. Την ίδια περίοδο ξεπήδησαν λαϊκές συνελεύσεις γειτονιών, σωματεία βάσης, κοινωνικές δομές (π.χ. ιατρεία), πολιτικές συνελεύσεις και τόσα άλλα.

Όλες αυτές τις εμπειρίες και τις κοινωνικές διεργασίες τις φέρουμε ως βίωμα, είναι το πιο σύγχρονο παράδειγμα εξέγερσης σε αυτό τον τόπο, εγγεγραμμένο στη μνήμη του κινήματος, στη δική μας μνήμη. Όπως και με την εξέγερση του ‘73, είναι χρέος μας να μην αφήσουμε να εκφυλιστούν οι επέτειοι σε μνημόσυνα ή μέρες επεισοδίων για το θέαμα και μόνο, αλλά να διατηρούμε το νόημά τους ζωντανό. Πρόκειται για σημεία αναφοράς, διότι θυμίζουν τις δυνατότητες που φέρουν οι μαχητικοί και αδιαμεσολάβητοι αγώνες. Το μήνυμα αυτό είναι πάντα επίκαιρο.

Στις ζοφερές εποχές που ζούμε, όπου μέρα με τη μέρα περιστέλλονται δικαιώματα και κεκτημένα, έχει ιδιαίτερη αξία να θυμόμαστε τι μπορούμε να καταφέρουμε όταν ξεπερνάμε τον εαυτό μας και συντρίβουμε τα ασφυκτικά όρια της από τα πάνω φορεμένης «νομιμότητας». Κόντρα στο φόβο (από την αστυνομική καταστολή, την τρομοκρατία των ΜΜΕ και τις οικονομικές κυρώσεις), κόντρα στην παραίτηση και τη μοιρολατρία, να υπερασπιστούμε δυναμικά τη ζωή μας, εμπνεόμενοι από τα παγκόσμια ιστορικά παραδείγματα μαχητικών κοινωνικών αγώνων.

Διότι κίνημα χωρίς μνήμη είναι κίνημα χωρίς προοπτική.
Ο αγώνας για έναν καλύτερο κόσμο, έναν κόσμο ισότητας, αλληλεγγύης και ελευθερίας, συνεχίζεται.

Αναρχική συλλογικότητα Ατραπός
Δεκέμβρης 2015

Στις 26 Νοέμβρη ξεκινάει στα δικαστήρια Θεσσαλονίκης η διαδικασία εκποίησης μέσω πλειστηριασμού του οικοπέδου στο οποίο βρίσκεται το εργοστάσιο της ΒΙΟΜΕ. Από το 2012 η ΒΙΟΜΕ λειτουργεί υπό εργατικό έλεγχο, αποδεικνύοντας στην πράξη ότι οι εργάτες μπορούν χωρίς αφεντικά!

Το 2010 το εργοστάσιο της Βιομηχανικής Μεταλλευτικής (ΒΙΟΜΕ), παρότι βιώσιμο, κλείνει. Η εργοδοσία (οικογένεια μεγαλοεπιχειρηματιών Φιλίππου) εξαφανίζεται αφήνοντας πίσω της απλήρωτους εργαζόμενους και χρέη σε διάφορες επιχειρήσεις της.

Το σωματείο εργαζομένων της ΒΙΟΜΕ αποφασίζει να κάνει επίσχεση εργασίας ενώ παράλληλα περιφρουρεί νυχθημερόν το εργοστάσιο, ώστε να μην εκκενωθούν μηχανές και εμπορεύματα. Η συνδιαλλαγή με κρατικούς λειτουργούς και υπηρεσίες αποβαίνει άκαρπη. Αντιμετωπίζοντας πλέον σοβαρά προβλήματα επιβίωσης, αποφασίζουν σε γενική συνέλευση να αφήσουν την πύλη και τη στάση αναμονής και να λειτουργήσουν και πάλι το εργοστάσιο μόνοι τους, υπό εργατικό έλεγχο. Το 2012 οι μηχανές παίρνουν μπροστά και οι εργαζόμενοι ξεκινούν να παράγουν οικολογικά οικειακά καθαριστικά, έως ότου καταφέρουν και πάλι να παράξουν δομικά υλικά (μια πολύ πιο δαπανηρή παραγωγή). Η διανομή των προϊόντων γίνεται πανελλαδικά χωρίς μεσάζοντες μέσα από αλληλέγγυα δίκτυα.

26 εργαζόμενοι στη ΒΙΟΜΕ αποδεικνύουν εδώ και 3 χρόνια πως οι εργάτες μπορούν χωρίς αφεντικά, πως η εργατική αυτοδιαχείριση όχι μόνο δεν είναι ουτοπία αλλά ότι αποτελεί και βιώσιμη λύση. Σε μια εποχή παρατεταμένης καπιταλιστικής κρίσης, όπου η μία επιχείρηση κλείνει μετά την άλλη, δείχνουν στην πράξη ότι ο καπιταλισμός δεν αποτελεί μονόδρομο. Αποφάσισαν να απαλλοτριώσουν τα μέσα παραγωγής που εγκατέλειψαν τα αφεντικά και να συνεχίσουν να εργάζονται, ισότιμα και συναδελφικά, εξασφαλίζοντας με αξιοπρέπεια τα προς το ζην.

Όλες οι αποφάσεις λαμβάνονται σε γενικές συνελεύσεις, ενώ έχει γίνει κοινωνικό άνοιγμα ώστε όποιος ενδιαφέρεται να στηρίξει το εγχείρημα να έχει επίσης λόγο στις συνελεύσεις τους. Προωθούν τη σύνδεση μεταξύ των ακηδεμόνευτων αγώνων μέσα από καραβάνια αλληλεγγύης και άλλες πρωτοβουλίες (έχουν συμπράξει, π.χ., με τις καθαρίστριες του ΥΠ.ΟΙΚ., τους απολυμένους της ΕΤ3 κ.ά.). Θεωρούν ότι η αυτοδιεύθυνση δεν αφορά μόνο τους χώρους δουλειάς αλλά αποτελεί μια πρόταση για όλους τους τομείς της ζωής, μέσα από τη συγκρότηση συνελεύσεων γειτονιάς και άλλων αμεσοδημοκρατικών διαδικασιών.

Ο ΣΥΡΙΖΑ, που προεκλογικά υποσχόταν τη δικαίωση του αγώνα και των διεκδικήσεών τους, τώρα τους απειλεί με πληστειριασμό. Τα χρέη της οικογένειας Φιλίππου είναι τέτοια που μόνο τράπεζες, μεγαλοεπιχειρήσεις, άντε και κάποια κρατικά ταμεία ίσως πάρουν κάτι από την εκποίηση του οικοπέδου όπου βρίσκεται, μεταξύ άλλων, η ΒΙΟΜΕ. Οι απλήρωτοι εργαζόμενοι (της ΒΙΟΜΕ και άλλων επιχειρήσεων του ομίλου) δεν πρόκειται να πάρουν δεκάρα. Σημειωτέον ότι μόνο προς τους εργαζόμενους της ΒΙΟΜΕ τα χρωστούμενα έχουν φτάσει πλέον το 1,5 εκατ. ευρώ. Ωστόσο οι ίδιοι δεν διεκδικούν τίποτα πέρα από το να συνεχίσουν να διαχειρίζονται το εργοστάσιο.

Εκφράζουμε την αλληλεγγύη μας στους εργαζόμενους της ΒΙΟΜΕ και στον αγώνα τους να παραμείνει το εργοστάσιο σε χέρια εργατικά. Να μπλοκάρουμε κατασχέσεις και πληστειριασμούς, που συσσωρεύουν τον πλούτο στα χέρια των τραπεζών, αφήνοντας κόσμο χωρίς δουλειά και σπίτι.

Η ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΖΟΜΕΝΗ ΒΙΟΜΕ ΘΑ ΠΑΡΑΜΕΙΝΕΙ ΣΕ ΧΕΡΙΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ
ΚΑΜΙΑ ΑΝΑΚΩΧΗ ΣΤΟΝ ΤΑΞΙΚΟ ΠΟΛΕΜΟ ΜΕ ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΑΦΕΝΤΙΚΑ!

Αναρχική συλλογικότητα Ατραπός
Νοέμβρης 2015